Melodrama & De Rattenvanger van Hamelen

‘Melodrama’ – een combinatie van muziek en gesproken en ook wel gezongen dialoog – geeft niet alleen een zekere gevoelslading aan, maar is ook een bepaalde vorm van voordracht en presentatie, een kunstvorm, die opgang deed vanaf de 18de tot aan begin 20ste eeuw. Muziekhistoricus en voordrachtskunstenaar Jed Wentz, verbonden aan de Universiteit van Leiden en het Festival Oude Muziek Utrecht, is al langere tijd geboeid door de kenmerken van deze traditie in de voordrachtskunst. Bestuderen van archiefmateriaal is één ding, maar voor een beter begrip is het zelf beoefenen van deze presentatie-techniek een vruchtbare en verhelderende aanvulling op dit muziekhistorisch onderzoek.

Op deze zoektocht vond Jed Wentz fortepianist Artem Belogurov op zijn weg en samen hebben zij illustratief materiaal gevonden rondom het oude verhaal van de Rattenvanger van Hamelen, om er een CD van samen te stellen met een selectie van melodrama’s en solo pianomuziek: ‘The Pied Piper of Hamelin’.

De Rattenvanger van Hamelen
De Rattenvanger van Hamelen is als een sprookje door de gebroeders Grimm in de 19de eeuw bekend geworden en is zo gaan behoren tot de schat aan volksverhalen, die Europa rijk is, veelal met een opvoedkundige boodschap – een verhaal met een moraal, zoals in dit geval kan zijn: ‘verbreek geen eenmaal gedane belofte’.

Historische gebeurtenis
In een stadskroniek van Hamelin, een stadje in Westfalen aan de rivier de Weser, uit 1384 is te lezen: ‘Het is 100 jaar geleden dat onze kinderen de stad verlieten’. Er zou zich in 1284 een tragedie hebben voorgedaan, waarbij een groep van 130 kinderen spoorloos zou zijn verdwenen. In de eeuwen daarna zijn tal van mogelijke oorzaken genoemd: een epidemie als de pest, een kinderkruistocht, hypnose dan wel een vlaag van massapsychose of een psychogenetische neurologische aandoening (dansziekte) of de verleiding door ronselaars, op zoek naar nieuwe bewoners voor de onderbevolkte streken in Oost-Europa, zijn maar een aantal van de geopperde verklaringen voor deze mysterieuze verdwijning.

Een terugkerend thema
Bij de gebroeders Grimm en bij Goethe is de sage literair vastgelegd en door Hugo Wolff op muziek gezet. Het thema bleef ook in de 20ste eeuw populair, terug te vinden in TV series, als ‘Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’; in Suske en Wiske als de Flierende Fluiter; in de popmuziek bij Queen en Led Zeppelin; bij Walt Disney en op Netflix. Het verhaal raakt aan nog altijd actuele thema’s als pandemie, bestuurlijke onbetrouwbaarheid, migratie en ontheemding.

The Pied Piper of Hamelin in het Luther Museum
Jed Wetz en Artem Belogurov nemen u mee in een meeslepende serie melodramatische scenes, zoals het publiek gewend was gepresenteerd te krijgen wanneer er een Melodrama was aangekondigd – ook vastgelegd op CD door Brilliant Classics.

Dit concert is onderdeel van de Geelvinck Salon, een maandelijkse reeks kamermuziekconcerten georganiseerd door Museum Geelvinck, beheerder van de grootste collectie historische piano’s in Nederland.

The bulk of the programme centres around two undisputed masters of madrigals and songs/chanson: John Dowland (1563 – 1626) and Jacques Arcadelt (1507 – 1568).

Arcadelt was the most influential member of the early phase of madrigal composition, and it was through Arcadelt's numerous publications, more than those of any other composer, that the madrigal became known outside of Italy. His works were so popular that they were reprinted well into the 17th century, and were so beloved and well known that in the famous painting “The Lute Player” by Caravaggio (c. 1595), the boy sits with a copy of Arcadelt’s famous song “Il bianco e dolce cigno”.

With biting discords, and in his later works influences of the Italian baroque heard in the strange, yet beautiful melodies rising from the words, Dowland crafted some of the most iconic melancholic songs which expressed an emotional intensity unsurpassed in any other composer of the time. Including songs from all of his publications, the programme links together his melancholic masterpieces with the simpler strophic jewels found in his books of Songs and Aires.

Duo Serenissima werd opgericht door de bekroonde Canadese sopraan Elisabeth Hetherington en de Nederlandse luitist David Mackor. Hun naam werd geïnspireerd door de overvloed van muziek uitgegeven in de republiek van Venetië, ook wel La Serenissima, of meest serene genoemd.

Sinds hun oprichting in 2016, werd Serenissima uitgenodigd om op te treden op tal van prestigieuze concertlocaties in Europa en waren ze meerdere keren onderdeel van het Festival Oude Muziek in Utrecht, en solisten in het Concertgebouw met het Nederlands Blazers Ensemble (2017). Ook werden ze geprezen om hun “fraaie, intieme versie van Monteverdi’s Pianto della Madonna” (Het Parool, 2017) en de “…gevoelige zang en presentatie van airs de cour et parodies spirituelles” (El Pais, 2017). In de zomer van 2018 hadden ze de eer om een programma, bestaande uit zeer zelden uitgevoerde muziek geschreven door 17 e eeuwse nonnen, te brengen naar het Ravenna Festival, waar zij speelden in de op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staande Basilica di San Vitale. Ook reisden zij in datzelfde jaar af naar de V.S. om te spelen in de Beacon Hill Concerts series in Pennsylvania. Zich specialiserend in muziek uit de 16 e en 17 e eeuw, presenteerde het duo een reeks van programma’s variërend van het Engelse luitlied, tot Venetiaanse opera, tot Franse airs de cour.

Onlangs is het duo betrokken geraakt in het veld van originele uitspraak (Original Pronunciation (OP)) van het Elizabethaanse Engels, een gebied dat zelden verkend wordt en nog zeldzamer is in het gebied van originele uitvoeringspraktijk in de muziek. Hun onderzoek naar OP vergaarde al snel interesse en ze werden uitgenodigd om verscheidene interviews, concerten en lezingen te geven over het onderwerp. In 2019 namen ze hun debuut CD op voor de AvroTros met werken van Dowland.

Naast het researchen en gepassioneerd uitvoeren van programma’s bestaande uit traditionele stukken heeft Serenissima ook een grote interesse in het meer onconventionele gebruik van oude muziek. Ze proberen actief manieren te vinden om gebruik te maken van multidisciplinaire performance en incorporeren vaak elementen van theater, beweging en vertelkunst in hun concerten. Ze hebben ook de eer mogen hebben om het luitliedrepertoire uit te breiden met nieuwe werken door middel van meerdere premières, waaronder een concert, volledig bestaand uit nieuwe composities geschreven voor het duo, in Bergen, Noorwegen.